W 90 – rocznicę odzyskania niepodległości
Darłowo, 12 listopada 2008 roku
90- rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę obchodzono uroczyście w całym kraju. W Darłowie rozpoczęła je Msza Święta w intencji Ojczyzny odprawiona w Kościele Mariackim p.w. MB Częstochowskiej. W wypełnionym po brzegi kościele Mszę Świętą celebrowali proboszczowie wszystkich czterech parafii i kościoła garnizonowego pod przewodnictwem O. Stanisława Piankowskiego. W czasie mszy modlono się o Wolną Polskę.
Po mszy poczty sztandarowe, kompania honorowa Marynarki Wojennej, władze samorządowe, kombatanci, delegacje, harcerze i mieszkańcy przemaszerowali z kościoła na plac Marszałka Józefa Piłsudskiego gdzie odbyła się patriotyczna uroczystość. Uświetnili ją m.in. poseł na Sejm - Czesław Hoc, starosta powiatu sławieńskiego -Andrzej Lewandowski. Licznie przybyli mieszkańcy i młodzież z uwagą wysłuchali wystąpienia burmistrza miasta Arkadiusza Klimowicza, który przypomniał trudną drogę do odzyskania niepodległości.
W wyniku zaborów przeprowadzonych przez trzy państwa: Roję Niemcy i Austrię państwo polskie zostało wymazane z mapy Europy. Pomimo licznych powstań, nie udało się doprowadzić do odzyskania niepodległości. Dopiero światowy konflikt, jakim była I wojna światowa, w której wzięły udział wszystkie mocarstwa zaborcze, stał się szansą na niepodległość. W I wojnie światowej Rosja stanęła naprzeciw sojuszu Niemiec i Austro-Węgier. W rezultacie również na ziemiach Polski wytworzyły się stronnictwa prorosyjskie i proaustriackie. Orientację prorosyjską reprezentowali ludzie związani z Ligą Narodów i Narodową Demokracją z Romanem Dmowskim na czele. Za głównego przeciwnika uznawali oni Prusy. Koncepcja proaustriacka narodziła się w oparciu o Polską Partię Socjalistyczną z Józefem Piłsudskim na czele. Z powodu szerszej autonomii w Galicji, planowali oni wprowadzenie własnych sił zbrojnych do Królestwa Polskiego, a następnie wybuch powstania przeciwko Rosji. Po wybuchu wojny Piłsudski zaproponował Austrii pomoc wojskową poprzez wywołanie powstania w Królestwie Polskim. Już w 1914 granicę z Rosją przekroczył pierwszy polski oddział - Pierwsza Kadrowa Kompania Strzelców. Wysiłki Piłsudskiego były jednak nadaremne - ludność miała dość zrywów i nie udało się wywołać powstania. Postanowiono, zatem stworzyć Legiony Polskie. Brały one czynny udział w walce na frontach I wojny światowej. W przypadku endecji działalność polityczna nie przyniosła rezultatów utworzono, co prawda komitety obywatelskie i Komitet Narodowy Polski, ale Rosjanie zignorowali je.
Pierwszym widocznym efektem działalności politycznej był Akt 5 listopada. Proklamował on "samodzielne Królestwo Polskie", utworzone z ziem zaboru rosyjskiego. Oczywiście chodziło jedynie o zachęcenie Polaków do walki przeciwko Rosji, a deklaracja była tylko wabikiem na rekrutów. Powstały jednak początki organizacji państwa w postaci Tymczasowej Rady Stanu pełniącej funkcję rządu. Kolejnym przełomem była rewolucja w Rosji. Władze rewolucyjne postanowiły możliwie dużo obiecać, a potem po ustabilizowaniu się sytuacji "renegocjować". Powstały nowe polskie jednostki: Dywizja Strzelców Polskich (IV 1917), I Korpus Polski (VII 1917) oraz armia polska we Francji (VI 1917).
Kiedy Polacy mieli już własne siły, zbrojne państwa centralne zauważyły zagrożenie. Polskie jednostki miały złożyć przysięgę wierności. W wyniku odmowy rozwiązano I i III brygadę legionów, a żołnierzy internowano. Piłsudski znalazł się w Magdeburgu. Ponieważ państwa centralne pokonały Rosję, Polacy przestali być potrzebni jako samodzielny naród. Jednakże Rosja, podpisując traktat brzeski, spowodowała zerwanie wszelkich zobowiązań zachodnich aliantów. Teraz to państwom Ententy zaczęło zależeć na silnej Polsce. Ponadto polskie oddziały w armii austriackiej zbuntowały się, a przez Królestwo Polskie przetoczyła się fala strajków. Koniec I wojny spowodował chaos w całej Europie. Na terenach zaborczych rozpoczęło się spontaniczne rozbrajanie wycofujących się oddziałów niemieckich. Powołanie Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej w nocy 6-7 listopada 1918 spowodowało ustabilizowanie się sytuacji. Przełomowym momentem było przybycie do Warszawy Piłsudskiego 10 listopada 1918r. Został on mianowany naczelnym dowódcą wojska polskiego. Politycy w kraju porozumieli się wreszcie z przebywającym na emigracji rządem Dmowskiego i utworzono rząd z Jędrzejem Moraczewskim na czele. Wydał on dekret 22 listopada mianujący Piłsudskiego Tymczasowym Naczelnikiem Państwa. Skupiając pełnię władzy w jednym ręku udało się ustabilizować sytuację w kraju. Było to praktyczne uzyskanie niepodległości, potwierdzone następnie w licznych walkach zarówno na Ukrainie, jak i w wojnie z bolszewikami. Okres zaborów został zakończony 11 listopada 1918 r. w wagonie kolejowym niedaleko miasta Compiegne położonego pod Paryżem. Francuski marszałek Ferdynand Foch w imieniu delegacji państw alianckich podyktował delegacji niemieckiej warunki zakończenia wojny.
Po przemówieniu burmistrza kompania honorowa Marynarki Wojennej oddała salwę, czcząc wszystkich, którzy walczyli o odzyskanie niepodległości. Przy zapalonym zniczu delegacje samorządu, miasta i powiatu, przedstawiciele partii politycznych, kombatantów i wielu innych instytucji i stowarzyszeń składali wieńce i wiązanki kwiatów na cokole Pomnika Zwycięstwa. Dalsza część uroczystości odbyła się w Zamku Książąt Pomorskich
Leszek Walkiewicz
Strona główna
