Strona głównaKrólewskie Miasto Darłowo
Królewskie Miasto Darłowo
Na skróty
Darłowo, 29 października 2018 roku
Ignacy Paderewski jeden z ojców Niepodległości
Ulica Ignacego Paderewskiego w Darlowie znajduje się na osiedlu muzyków i jest równoległa do ul. Fryderyka Chopina oraz prostopadła do ul. Mieczysława Karłowicza. Z okazji Stulecia Odzyskania Niepodległości przypomnę Czytelnikom ważniejsze dokonania Ignacego Paderewskiego i jego wpływ na odrodzenie Polski.
Ignacy Jan Paderewski herbu Jelita urodził się 6 lub 18 listopada 1860 w Kuryłówce na Podolu w zaborze rosyjskim, będąc synem Jana powstańca styczniowego i administratora majątku na Podolu oraz Polikseny z domu Nowickiej córki polskiego zesłańca.
Uzdolniony muzycznie początkowo pobierał naukę gry na fortepianie pod kierunkiem nauczycieli domowych. W wieku 12 lat rozpoczął studia w Instytucie Muzycznym w Warszawie. Po uzyskaniu dyplomu w 1878 r. pozostał w Instytucie jako nauczyciel gry na fortepianie. Od 1881 r. kontynuował studia w Berlinie, a następnie w Wiedniu, dzięki wsparciu Heleny Modrzejewskiej.
W marcu 1888 r. zagrał koncert w paryskiej Salle Erard, który zapoczątkował jego wielką karierę pianisty i występy w prawie wszystkich krajach Europy i obu Ameryk, a także w Afryce Południowej i Australii.
Początek jego działalności polityczno-społecznej Ignacego Paderewskiego wiążę się z odsłonięciem w 1910 r. w Krakowie Pomnika Grunwaldzkiego, którego był fundatorem. Wykonanie pomnikowych rzeźb zlecił Antoniemu Wiwulskiemu. Konny pomnik króla Władysława II Jagiełły i osób związanych z Wiktorią upamiętnił zwycięstwo pod Grunwaldem. Na cokole pomnika wyryto słowa „Praojcom na chwałę – braciom na otuchę”. Monument odsłonięto w 500 rocznicę zwycięstwa pod Grunwaldem 15 lipca 1910 r. w obecności 150 tysięcy Polaków w Krakowie. Podczas uroczystości fundator wygłosił przemówienie o wymowie niepodległościowej. Podczas II wojny światowej niemieccy barbarzyńcy zburzyli pomnik wraz z cokołem wysadzonym dynamitem. Zdemontowane, zniszczone figury wywieziono w głąb Niemiec. Niemcy uznali tego wielkiego polskiego patriotę za wroga III Rzeszy umieszczając jego nazwisko w tzw. Czarnej Księdze. Był to rejestr osób, które hitlerowcy po zwycięstwie nad Wielką Brytanią mieli zatrzymać i bezzwłocznie zamordować. 16 października 1976 ponownie odsłonięto odbudowany na w tym samym miejscu Pomnik Grunwaldzki.
Po wybuchu I wojny światowej Ignacy Paderewski, prowadził szeroką działalność polityczną na rzecz Polski i Polaków, m.in. zbierał fundusze na pomoc ofiarom wojny, oraz był współzałożycielem komitetów pomocy Polakom w Londynie i w Paryżu. W styczniu 1915 wraz z Henrykiem Sienkiewiczem założył w Vevey Szwajcarski Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Miesiąc później wyjechał ze Szwajcarii i poprzez Francję i Wielką Brytanię dotarł do Stanów Zjednoczonych. W USA prowadził bardzo aktywną działalność na rzecz niepodległości Polski. Zorganizował ponad 300 spotkań połączonych z koncertami, na których przemawiał i zachęcał do udzielania pomocy walczącym o wolność Polakom. Przed każdym ze swoich koncertów przemawiał na temat odzyskania przez Polskę niepodległości. Wkrótce zbliżył się do doradcy prezydenta Wilsona, Edwarda House’a, a nieco później spotkał się z samym prezydentem. W marcu 1916 r. Paderewski przestawił osobiście prezydentowi Stanów Zjednoczonych kwestię polską. Podczas jednego z kolejnych spotkań Wilson powiedział mu: „Mój drogi Paderewski, mogę zapewnić pana, że Polska się odrodzi i będzie znów istnieć”.
Najpewniej po spotkaniu z artystą Wilson postanowił dopisać punkt o przywróceniu niepodległości naszego kraju do słynnego orędzia pokojowego przedstawionego Kongresowi USA w 14. punktach.
Sto lat temu, 8 stycznia 1918 r., prezydent Stanów Zjednoczonych Thomas Woodrow Wilson zaprezentował Kongresowi program pokojowy, zawierający zasady powojennego ładu. W Programie, nazywanym Czternastoma Punktami. 13. Z nich dotyczył odzyskania przez Polskę Niepodległości i miał treść: „Należy stworzyć niezawisłe państwo polskie, które winno obejmować terytoria zamieszkane przez ludność niezaprzeczalnie polską, któremu należy zapewnić swobodny i bezpieczny dostęp do morza i którego niezawisłość polityczną i gospodarczą oraz integralność terytorialną należy zagwarantować paktem międzynarodowym” - głosił trzynasty punkt.
Roman Dmowski w „Polityce polskiej i odbudowie państwa polskiego” stwierdził, że fakt uwzględnienia przez Wilsona sprawy polskiej w programie pokojowym jest zasługą przede wszystkim osobistego wpływu Ignacego Jana Paderewskiego na prezydenta. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę jeden z warszawskich placów nazwano placem Wilsona, zaś w stołecznym parku Skaryszewskim im. Ignacego Jana Paderewskiego wzniesiono pomnik pułkownika House'a. O odzyskaniu przez Polskę niepodległości zadecydowały dwa główne czynniki: „Ten zewnętrzny, czyli szczęśliwa koniunktura międzynarodowa i poparcie Stanów zjednoczonych oraz drugi, wewnętrzny, czyli sama wola Polaków, determinacja i ich ofiary na frontach I wojny światowej.
Ignacy Paderewski opracował koncepcję polityczną odrodzonego państwa nadając jej tytuł Stany Zjednoczone Polski –Po raz pierwszy zaprezentował ją w Memoriale przekazanym prezydentowi Stanów Zjednoczonych Thomasowi Woodrowowi Wilsonowi 11stycznia 1917. Postulował w nim odbudowę państwa polskiego jako państwa federacyjnego, w którym konstytucja i prawo miały gwarantować równe prawa obywatelom, oraz różnorodnym grupom etnicznym i religijnym. Terytorium Stanów Zjednoczonych Polski miało obejmować większość obszaru Rzeczpospolitej Obojga Narodów z okresu przedrozbiorowego. Wówczas kraj ten liczyłby ok. 54 miliony mieszkańców i byłby, tak jednolity jak Francja. Na jego czele stać miał prezydent, który zarazem miał posiadać tytuł króla. Stany Zjednoczone Polski składać się miały z czterech autonomicznych podmiotów. Były to: Królestwo Polski, Królestwo Litwy, Królestwo Polesia, Królestwo Halicji. Królestwo Halicji obejmować miało Galicję Wschodnią i położoną między Bugiem i Zbruczem oraz część Wołynia. Północna część Wołynia miała natomiast wejść w skład Królestwa Polesia. W granicach Stanów Zjednoczonych Polski znaleźć się też miały: Księstwo Cieszyńskie, Śląsk Opolski i powiaty sycowski, namysłowski Dolnego Śląska. W osobnym memoriale z tego samego 11 stycznia 1917 znalazł się postulat włączenia w skład Stanów Zjednoczonych Polski także Prus Wschodnich. Postulat utworzenia Królestwa Halicji i Królestwa Polesia na terytoriach, na których zamieszkiwał znaczny odsetek ludności narodowości ukraińskiej, nie zadowalał ambicji politycznych Ukraińców, którzy dążyli do utworzenia niepodległego państwa ukraińskiego. Paderewski pozostawił jednak tę kwestię w zawieszeniu, ponieważ, ze względu na znaczną liczebność Ukraińców i sytuację polityczną, realizacja ich dążeń oznaczałaby rozpad Imperium Rosyjskiego.
Istotną rolę odegrał Paderewski także w przyjęciu 3 czerwca 1918 deklaracji, w której Wielka Brytania, Francja i Włochy uznawały powstanie zjednoczonej i wolnej Polski za warunek sprawiedliwego i trwałego pokoju w Europie.
25 grudnia 1918 Paderewski przybył do Gdańska na pokładzie brytyjskiego krążownika „Concord”. Następnego dnia przyjechał do Poznania. Jego wizyta wywołała wielką patriotyczną manifestację, przyczyniając się do wybuchu zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego.
16 stycznia 1919 r. powołany został przez Józefa Piłsudskiego na stanowisko prezesa Rady Ministrów oraz jednocześnie ministra spraw zagranicznych i delegata polskiego na konferencję pokojową w Paryżu.
W imieniu Polski 28 czerwca 1919 r. złożył podpis pod Traktatem Wersalskim. 9 grudnia 1919 r. Z końcem roku ustąpił z funkcji premiera odrodzonej Rzeczypospolitej. W styczniu 1920 r. wyjechał do Szwajcarii. Nadal jednak reprezentował Polskę, będąc m.in. delegatem przy Radzie Ambasadorów i delegatem do Ligi Narodów. W 1921 r. opuścił Europę i udał się do USA.W latach trzydziestych zaangażował się w proces jednoczenia sił opozycyjnych wobec rządów sanacji. W swojej willi w szwajcarskim Morges spotykał się m.in. z Wincentym Witosem, gen. Władysławem Sikorskim i gen. Józefem Hallerem stając się jednym z inicjatorów powstania tzw. Frontu Morges. Po wybuchu drugiej wojny światowej objął przewodnictwo powstałej w grudniu 1939 r. we Francji Rady Narodowej RP. W sierpniu 1940 r. wyjechał do Stanów Zjednoczonych, szukając ponownie pomocy dla Polski. Zmarł 29 czerwca 1941 r. w Nowym Jorku. Pochowano go na cmentarzu wojskowym Arlington w Waszyngtonie. W 1992 r. jego prochy zostały sprowadzone do Polski i złożone w Archikatedrze św. Jana w Warszawie.
Ignacy Paderewski odznaczony był m.in. Wielką Wstęgą Orderu Orła Białego, francuskim Krzyżem Wielkim Legii Honorowej oraz tytułem Rycerza Wielkiego Krzyża Orderu Imperium Brytyjskiego, a także Wielką Wstęgą Orderu Polonia Restituta i pośmiertnie Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari. Dwanaście najważniejszych uniwersytetów świata nadało mu tytuły Doktora honoris causa
Z okazji obchodów stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości Muzeum Narodowe w połowie lutego w Warszawie otwarło wystawę kolekcji otrzymanej w darze od Ignacego Jana Paderewskiego – pianisty, kompozytora, polityka, ambasadora polskiej niepodległości. Ekspozycja ukazuje nie tylko dokonania wybitnego wirtuoza i męża stanu, lecz także mniej znane oblicze człowieka oddanego rodzinie, przyjaciela artystów i miłośnika sztuki Dalekiego Wschodu.
L.Walkiewicz
