Darłowo, 16 marca 2018 roku
W XIX wieku zjawisko emigracji po klęsce powstania listopadowego osiągnęło niespotykany dotąd zakres i narodziło się jako nowy rodzaj doświadczenia - nie tylko politycznego, ale też społecznego, ekonomicznego, obyczajowego, tożsamościowego i egzystencjalnego. Ta przymusowa emigracja stwarzała szanse i jednocześnie stawiała przed nowymi, nieznanymi trudnościami - koniecznością aklimatyzacji, dopasowaniem do nowej kultury, języka, obyczajowości, religii, etosów narodowych...
Nie wszyscy mogli poradzić sobie ze zmianą sytuacji i przymusem poddania się wyzwaniom; zdarzało się traktować je nie jako szansę, ale zagrożenie dla wartości wyniesionych z ojczyzny i rodzinnego domu. W ten sposób dochodziła jeszcze jedna emigracja - wewnętrzna, która sprzyjała odwróceniu się od możliwości danych przez „nowy świat", a przez traktowanie ich jako wrogie pozwalała skupić się na kultywowaniu pamięci o świecie opuszczonym jak o sytuacji wygnania z raju. Część emigrantów próbowała odtworzyć świat zapamiętany sprzed katastrofy wygnania w nowych miejscach. Część doświadczała jakiegoś rodzaju kompleksu „nieproszonych gości", natrętnych tułaczy, nachodzących cudzy dom i żebrzących o wsparcie, inni pracą na różnych polach aktywności próbowali odwdzięczyć się za przygarnięcie i stworzenie szansy drugiego życia. Emigracja wewnętrzna to także „program" części środowisk przebywających w nieakceptowanej rzeczywistości politycznej, szansa na stworzenie „własnego świata" na przekór zewnętrznej niesprawiedliwości.
Decyzja o emigracji nie była ani łatwa, ani oczywista wtedy i nie jest teraz. Jakie przyczyny wyganiają Polaków z własnego kraju dziś, gdy wydaje się, że nikomu z powodów politycznych nie grozi utrata życia? Czy decyzję o emigrowaniu podejmowano chętnie i z nadzieją, czy też emigracja budziła strach i niepewność przyszłego losu? Czy jest ona związana z poczuciem straty czy zysku? Jakie są życiowe konsekwencje rozłąki z rodziną i krajem? Czy wyjazd wiąże się z poczuciem zyskania możliwości czy raczej staje się tragedią związaną z intensywnym przeżywaniem rozłąki i niemożnością „zbudowania" swojego życia w nowych warunkach? Jak zmienia się psychika, myślenie, motywowanie... w związku z życiową zmianą? Jak radzą sobie emigranci z rzeczywistością odmienną, dotychczas niewyobrażalną, niewspartą żadnym doświadczeniem? Jak kreują nową rzeczywistość egzystencjalną poddani nowym, ekstremalnym doświadczeniom? Czy emigracja może być udana i co to miałoby znaczyć dla emigranta? Czym jest integracja - dowodem na zdradę czy zaradność? I w końcu, jak czuje się emigrant w Polsce, jakie warunki ekonomiczne, społeczne, kulturowe są tworzone emigrantom z innych krajów?
Interesuje nas też zjawisko emigracji naukowej, znanej od czasów średniowiecznych podróży „po wiedzę i naukę" i po to, by znaleźć miejsce, w którym możliwa będzie praca nad własnymi pomysłami badawczymi. Chcielibyśmy, żeby temat konferencji sprzyjał refleksji nad szerokim pojęciem granic, które są przekraczane w poczuciu wolnego wyboru i tych, które zostały narzucone przez rozwój cywilizacji, kulturę, ideologię oraz tradycję i obyczaje. Przekraczanie granic to dążenie do swobody i wolności człowieka, ale może stanowić też nie wyjście, ile wejście do „więzienia".
Konferencja naukowa: „Przekraczać granice". Transgresje-Emigracje-Ucieczki
16 marca 2018
godz. 10:30-16:30
Darłowo: Zamek Książąt Pomorskich - Muzeum w Darłowie
| ------Program konferencji:------ |
10:00 - Rejestracja uczestników
CZEŚĆ I
10:20-10:30 - Otwarcie konferencji (kaplica zamkowa): Dyrektor Zamku Książąt Pomorskich w Darłowie - Konstanty Kontowski & dr hab. Prof. Akademii Pomorskiej - Tadeusz Sucharski
10:30 - Samobójstwa jako formy ucieczek. Pomorze Zachodnie w latach 1945-1946 - prof. Marek Zukowski (Uniwersytet Jana Kochanowskiego Kielce)
10:50 - Wysiedlenia, przesiedlenia, emigracja Słowińców - mgr Dorota Śmietana - Bałwako (akademia Pomorska w Słupsku)
11:10 - Ucieczka „DAR-52" z happy end, nie dla wszystkich - Mgr inż. Waldemar Parus (Akademia Pomorska w Słupsku)
11:30 - Udział Polskiej Misji Katolickiej w Hamburgu w zachowaniu tożsamości narodowej Polonii - mgr Maria Engler (Akademia Pomorska w Słupsku)
11:50 - Emigracja zarobkowa z ziem polskich pod koniec XIX wieku w świetle artykułów z „Kuriera Poznańskiego" - mgr Ewa Jaszewska (Akademia Pomorska w Słupsku)
12:10 - Imigracja Ormian do Polski na przykładzie Miasta Zamościa w XVI wieku - mgr Marek Lichota (Akademia Pomorska w Słupsku)
12:30 - Przerwa kawowa
CZEŚĆ II
12:50 - Obywatel na antypodach wolności. O ucieczkach i migracjach Leopolda Tyrmanda - mgr Marcel Woźniak (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu)
13:10 - Dokąd sięgają granice moralności? - przekraczanie norm społecznych na podstawie „Kaśki Kariatydy" Gabrieli Zapolskiej - mgr Hanna Zawara - Kerlin (Akademia Pomorska w Słupsku)
13:30 - Kobieta, która przekroczyła wszelkie granice: okupacyjny pamiętnik Hanki Zach - mgr Alicja Balcerzak (Akademia Pomorska w Słupsku)
13:50 - Płaszczyzny doświadczenia emigracyjnego w „Nocy w Lizbonie" Ericha Marii Remarque'a - mgr Wojciech Wróblewski (Akademia Pomorska w Słupsku)
14:20 - Przerwa kawowa
CZEŚĆ III
14:30 - Zjawisko graniczności w wybranych utworach Juli Zeh, Judith Hermann i Inki Parei - mgr Katarzyna Piotrowska (Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie)
14:50 - „To musi być okropne, mieć taką świadomość, w której są równoczesne jest, będzie i było... Czesław Miłosz jako twórca wykorzeniony - mgr Ida Cierniak - Nielub (Akademia Pomorska w Słupsku)
15:10 - Budowanie granic w twórczości Andrzeja Stasiuka - mgr Aleksander Radomski (Akademia Pomorska w Słupsku)
15:30 - Rosyjska zagranica - za granicą człowieczeństwa w kołymskiej rzeczywistości - mgr Paulina Żurowska (Akademia Pomorska w Słupsku)
15:50 - Motyw emigracji i ucieczki w utworach mieszkańców Pomorza Środkowego - mgr Elżbieta Broda (Akademia Pomorska w Słupsku)
16:10 - Emigracyjna epistolografia. Zaproszenie do badań - lic. Jakub Osiński (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu)
16:30 - Zamknięcie konferencji - dr hab. Bernadetta Żynis, prof. Akademii Pomorskiej w Słupsku
Organizatorzy zastrzegają sobie prawo do zmian w programie.
Organizatorzy:
Akademia Pomorska w Słupsku
Zamek Książąt Pomorskich - Muzeum w Darłowie
mgr Alicja Balcerzak
opiekun merytoryczny: dr hab. Bernadetta Żynis prof. Akademii Pomorskiej w Słupsku
oprawa graficzna: Paulina Feicht
Polecamy uwadze i zapraszamy.
A. Balcerzak