Strona głównaKrólewskie Miasto Darłowo
Królewskie Miasto Darłowo
Na skróty
Darłowo, 16 lutego 2018 roku
Wiele mamy informacji o życiu i działalności władcy Skandynawii i Pomorza Eryku Pomorskim, a o wiele mniej mówi się o jego małżonce Filipie pochodzącej z Anglii. Dlatego postaram się pokrótce przybliżyć jej sylwetkę i dokonania.
Eryk Pomorski urodzony w Darłowie po ukończeniu 20 lat w roku 1401 formalnie, samodzielnie zaczął panować na trzech tronach skandynawskich. Małgorzata jego cioteczna babka przestała być regentką i jego prawną opiekunką. Pragnąc zapewnić sukcesję tronu za zgodą Eryka Małgorzata, córka króla Danii Waldemara IV rozpoczęła poszukiwanie odpowiedniej kandydatki na żonę dla władcy państw Unii Kalmarskiej. W porozumieniu z władcą trzech królestw, wysłała w 1402 r. poselstwo do króla Anglii Henryka IV Lancastera, które zaproponowało zawarcie małżeństwa króla Eryka z jego córką Filipą, mającą wówczas 8 lat. Przewodził mu wykształcony w Paryżu dyplomata i biskup Roskilde Peder Lykke. W odpowiedzi król Anglii Henryk IV zaoferował Małgorzacie I i władcy trzech królestw zawarcie sojuszu pomiędzy Anglią i Skandynawią oraz jego umocnienie poprzez równoczesne zawarcie dwóch małżeństw, córki Henryka IV, Filipy z Erykiem Pomorskim oraz następcy tronu angielskiego Henryka V z urodzoną w Darłowie siostrą Eryka Katarzyną, córką księcia Warcisława VII. Jednoczesne zawarcie sojuszu obligowałoby państwa skandynawskie do udziału razem z Anglią, w wojnie przeciwko Francji, później nazwanej stuletnią (1337-1453). Główną przyczyną wojny było dążenie Walezjuszów do przejęcia kontynentalnych posiadłości Plantagenetów w Akwitanii (Guyenne). Działania wojenne prowadzone były wyłącznie na terytorium Francji. W latach 1380-1422 w okresie panowania Karola VI Szalonego nastąpiło załamanie się potęgi francuskiej. Dlatego na początku XV wieku król Anglii i jego następca Henryk V Lancaster szykowali się do wojny oraz szukali sojuszników. Radcy dworu angielskiego w imieniu króla postawili szereg warunków, na które nie zgodziła ani Małgorzata ani Eryk. Nie byli oni zainteresowani zaangażowaniem skandynawskiego wojska, w wojnach, angielsko- francuskich. Rozmowy dotyczące małżeństwa pomiędzy siostrą króla Eryka Katarzyną a księciem Walii zostały przerwane. Po dalszych negocjacjach z delegacją angielską, która przybyła do Danii i następnie z poselstwem Eryka i Małgorzaty w Anglii uzgodniono zawarcie jednego małżeństwa. Zgodnie z prawem kanonicznym po osiągnięciu 12 lat przez Filipę, postanowiono, że dojdzie do zawarcia małżeństwa i uroczystego ślubu oraz koronacji na żonę króla. Zręczny negocjator biskup Roskilde dobrze wywiązał się z trudnego zadania. Biskup zrobił dobre wrażenie na ojcu Filipy i jego dworze, za co od króla Anglii otrzymał srebrny posąg, który przekazał do katedry w Lund. O tym, że Henryk IV poważnie traktował umowę małżeńską świadczy fakt, że w roku 1404 król Anglii nadał władcy Skandynawii Order Podwiązki. Wielce szlachetny Order Podwiązki – najwyższy order brytyjski ustanowiony został w 1348 roku przez króla Anglii Edwarda III z dynastii Plantagenetów, jako zakon rycerski dla 24 towarzyszy rycerskich. Order jest też obecnie nadawany poddanym brytyjskim (poza książętami krwi), gdy zwolni się jedno z 24 miejsc w kapitule i cudzoziemskim koronowanym głowom państwa. Główne insygnia to łańcuch orderowy, noszona na nim odznaka zwana The George oraz Podwiązka i gwiazda. Łańcuch ze złota waży 30 uncji. Składa się z 24 emaliowanych na czerwono róż Tudorów, otoczonych niebieską ,,podwiązką” z dewizą orderu i 24 złotych węzłów. Tak samo ze złota i emalii wykonana jest podobizna św. Jerzego na koniu, zabijającego smoka. Podwiązka orderu jest wykonana z błękitnego aksamitu i ozdobiona złotymi literami z dewizą oraz złotymi różami. Damy noszą ją na lewym ramieniu, zaś rycerze pod kolanem lewej nogi. Brylantowa Gwiazda ośmiopromienna, w swym centrum posiada medalion z czerwonym krzyżem greckim, otoczony błękitną ,,podwiązką" z dewizą orderową. Wszelkie insygnia podlegają zwrotowi do Kancelarii Orderu po śmierci posiadacza. Jesienią 1404 r. misja złożona z sześciu posłów: trzech duchownych i trzech szlachciców, której przewodził biskup Øysteinem z Oslo, udała się do Anglii, aby przywieść pannę młodą. Jednak sztormowa pogoda była tak zła, że ??musiano odłożyć podróż królewny na wiosnę następnego roku. Początkowo planowano żeglugę Filipy do Bergen, gdzie przebywał wówczas król Eryk w czasie podróży po Norwegii. Na uroczystość spotkania narzeczonych do królewskiego zamku w Bergen zapraszano już wyższe duchowieństwo, rycerzy oraz matki i ich córki, jeżeli były dziewicami. Norweski podatek przeznaczono na sfinansowanie przyjęcia młodej królowej. Wówczas jednak Filippa nie przybyła do Bergen, ale została w Anglii. Tam 8 grudnia 1405 została ogłoszona królową Danii, Szwecji i Norwegii.
Rodzina i lata dziecięce Filipy
Ojciec Filipy Henryk IV Lancaster urodził się 3 kwietnia 1367 w zamku Bolingbroke w Lincolnshire. Zmarł 20 marca1413 w Londynie. Królem Anglii był w latach 1399-1413. W Arundel 27 lipca 1380 poślubił Marię Bohun (ur. ok.1369, zm. 4 czerwca 1394) córkę Humphreya de Bohun, 7 hrabiego Hereford, i Joanny FitzAlan, córki 10 hrabiego Arundel. Filipa urodziła się 4 czerwca 1394 w zamku Peterborugh w Cambridgeshire w Anglii. Imię otrzymała imię po babci, Filippie z Hainault, która wyszła za mąż za angielskiego króla Edvarda III. Henryk i Maria oprócz Filipy mieli następujących pięciu synów i córkę: Edwarda (ur. i zm. kwiecień 1382), Henryka V (ur. 9 sierpnia 1387, zm. 31sierpnia 1422), króla Anglii, Tomasza (ur. 28 września 1388, zm.22 marca 1421) księcia Clarence, Jana (ur.20 czerwca 1389- zm.14 września 1435), księcia Bedford, Humphrey (ur. 3 października 1390 –zm. 23 lutego 1447), księcia Gloucester, Blankę (ur.1392-zm. 22 maja 1409), żonę, elektora palatyna reńskiego. Filipa była najmłodszą córką króla Anglii Henryka IV i Mary de Bohun oraz siostrą króla Henryka V. W roku 1390 Henryk IV przybył statkiem do zakonu krzyżackiego, aby wziąć udział w wyprawie krzyżowej na Litwę. Po drodze ówczesny książę Derby, a późniejszy król Anglii zawinął do portu w Rowach. W tym okresie Rowy znajdowały się pod panowaniem Krzyżaków. W Królewcu witał go marszałek zakonu, Engelhard Rabe. Młody książę Henryk odznaczył się odwagą podczas wyprawy na Litwę. We wrześniu 1390 wziął udział w oblężeniu Wilna, gdzie wyróżnili się angielscy łucznicy. Miasta jednak nie udało się zdobyć i w październiku Henryk znalazł się z powrotem w Królewcu. Spotkał się jeszcze wielkim mistrzem Konradem Wallenrodem, a następnie uzyskawszy od papieża Bonifacego IX odroczenie ślubów krucjatowych, na wiosnę 1391 r. powrócił do Anglii, gdzie zdążył wziąć udział w obradach Parlamentu. Rok później znowu uczestniczył w krzyżackiej wyprawie przeciw Litwinom, ale ponownie nie odniosła ona żadnych sukcesów. Henryk udał się następnie z pielgrzymką do Ziemi Świętej i powrócił do Anglii latem1393 r. Tu trzeba wspomnieć, że krzyżacy i wpierający ich zachodni rycerze napadali i mordowali ludność już chrześcijańskiej Litwy oraz niszczyli i palili ich domy i ziemie. Chrystianizacja Wielkiego Księstwa Litewskiego została przeprowadzona w latach 1387-1388 przez pierwszego wileńskiego biskupa Andrzeja Jastrzębca, współdziałającego królem Władysławem Jagiełłą. Chrztem wówczas objęta była tylko Auksztota, a w Wilnie erygowano diecezję wileńską. Ojciec Filipy został królem Anglii w roku 1399, zmuszając swego poprzednika Ryszarda II do abdykacji . Z lat dziecięcych Filipy wiemy że była obecna 7 lutego 1403 w Winchesterze na drugim ślubie swojego ojca z Joanną (ok.1370-10 czerwca 1437), córką Karola II Złego, króla Nawarry, i Joanny, córki Jana II Dobrego, króla Francji, wdowy po księciu Bretanii Juanie V. Małżonkowie nie mieli razem dzieci. W tym samym roku odbyła pielgrzymkę do Canterbury. Mieszkała głównie w zamkach Berkhamsted i Windsorze. Matka Filipy zmarła, przy jej urodzeniu. Jedyną pamiątką po matce była książka w drewnianej oprawie, którą odziedziczyła i która do dziś istnieje w Królewskiej Bibliotece w Kopenhadze.
Małżeństwo W 1405 roku przybyło do Anglii skandynawskie poselstwo złożone z grupy po dwóch wysłanników z każdego z trzech nordyckich królestw. Wówczas ogłoszono wszem i wobec, że zostanie zawarte małżeństwo pomiędzy Filipą i Erykiem władcą trzech skandynawskich królestw. W katedrze Westminsterskiej 26 listopada 1405 Filipa per procura poślubiła Eryka Pomorskiego za pośrednictwem jego pełnomocnika. Był nim szwedzki szlachcic Ture Bengtsson Bielke, radca stanu i jeden z wykonawców testamentu Bo Jonssona Gripa. Następnie 8 grudnia 1405 jeszcze w Anglii Filipa została formalnie ogłoszona królową Danii, Norwegii i Szwecji w obecności nordyckich posłów. Młoda królowa wyruszyła do swojego męża Eryka z portu morskiego Lynn w Norfolk w Anglii, około 98 mil (158 km) na północ od Londynu, w sierpniu 1406 roku żegnana przez króla Henryka IV. Towarzyszył jej orszak angielskiej szlachty obojga płci. Do Helsingborgu przybyła we wrześniu1406, gdzie została przywitana przez króla Eryka i Małgorzatę. Ślub Filipy i Eryka Pomorskiego odbył się 26 października 1406 w katedrze w Lund. Filipa była pierwszą udokumentowaną królewną w historii, która nosiła białą suknię ślubną podczas królewskiej ceremonii zaślubin. Nosiła również płaszcz z białego jedwabiu, tunikę i kołnierz z gronostajów. Wesele dwunastoletniej panny z Erykiem starszym od niej o 13 lat odbywało się w rezydencji arcybiskupa w Lundzie. Królowa Małgorzata i Eryk zwołali dostojników kościelnych, rycerzy i włościan z całej Skandynawii. Po ceremonii ślubnej 1 listopada nastąpiła koronacja Filipy. Uroczystości ślubne trwały przeszło tydzień. W tym czasie król Eryk pasował na rycerzy kilku skandynawskich szlachciców. Posag Filipy został oficjalnie przyjęty przez szambelana dworu i duchownych z trzech królestw. Z kolei Filippa otrzymała ziemie położone we wszystkich trzech królestwach: Närke i Örebro w Szwecji, Fyn w Odense i Nasbyhoved w Danii oraz Romerike w Norwegii. Kronika Karola spisana za życia Eryka w Szwecji bardzo wychwalała uroczystość zaślubin i tak wspomina to wydarzenie: „Zaproszeni goście przybyli w dużej sile, wspaniale ubrani i wyposażeni. Przybyło wiele szlachetnie urodzonych dam, jak i tłumy wytwornych panien. Muzyka grana na wielu instrumentach, w tym na fletach i rogach, ciągle towarzyszyła uroczystościom. Tańczono, cieszono się i zachwycano. Powszechna radość zawładnęła wszystkimi”. Uroczystości ślubne zakończone zostały wspaniałymi turniejami rycerskimi. W końcu grudnia 1406 roku rycerz Ture Bengtsson Bielke za zasługi dla królestwa otrzymał od króla Eryka zamek Faxeholm w Helsingon w parafii Hogdal.
Na zdj.Witraż z Filipą żonąEryka Pomorskiego i głowazpomnika Filipy
Leszek Walkiewicz
