Strona głównaKrólewskie Miasto Darłowo
Królewskie Miasto Darłowo
Na skróty
Darłowo, 23 stycznia 2012 roku
W 2012 roku 21 maja minie okrągła rocznica 700 lat od drugiej lokacji miasta Darłowa.
Z okazji tego jubileuszu będziemy przypominać niektóre ważne fakty z dziejów miasta.
Darłowo jest jednym z najstarszych miast na Pomorzu. Akt lokacyjny nowego miasta wystawiono w Sławsku. Trzej synowie wojewody (palatyna) Święcy: Piotr - komes z Nowego, Jaśko ze Sławska i Wawrzyniec z Darłowa lokowali miasto Darłowo na prawie lubeckim, czyli wzorowanym na przywilejach i statutach portowej Lubeki. Wraz z drugą lokacją miasta rozpoczął się nowy okres w dziejach Darłowa. Ustalony wówczas kształt urbanistyczny przetrwał do naszych czasów. Dokument lokacji zachował się do dziś i znajduje się w Archiwum Krajowym w Greifswaldzie. Czym był akt lokacji i dlaczego miał dla Darłowa tak wielkie znaczenie? Lokacja to nie tylko zmiana urbanistyczna struktury zabudowy miejskiej, to szereg przepisów i praw oraz ustaleń administracyjnych, to także zakres obowiązków dla rady miejskiej i jej organów. Dobrze przemyślana lokacja Darłowa umożliwiła miastu szybki rozwój gospodarczy. Na jak najlepsze urządzenie miasta zasadźcy i mieszkańcy otrzymali osiem lat wolnizny i nie musieli płacić żadnych podatków.
Miasto Darłowo przed II lokacją
Na obszarze obecnego Darłowa we wczesnym średniowieczu istniały dwa ośrodki terytorialne - Dirlow i Rugenwolde. Wymieniona w I połowie XIII w. kasztelania Dirloua rozwinęła się z wzniesionego na przełomie VIII i IX wieku grodu obronnego usytuowanego w pobliżu ujścia rzeki Wieprzy do morza. Gród Dirlow, strzegł dostępu w głąb lądu chroniąc osiadłych tam Słowian przed Wikingami. W odległości 4 km od ujścia Wieprzy Pomorzanie w zakolu rzecznym wznieśli drugi ośrodek miejski, noszący nazwę Rujenwolde - Rugenwolde (Rugijski wał). „Civitas Rugenwolt" podobnie jak Słupsk otrzymał prawa miejskie najprawdopodobniej od księcia gdańskiego Świętopełka Wielkiego ok. 1265 r. Pierwsze miasto Darłowo znajdowało się w pętli krętej rzeki Wieprzy położonej tuż powyżej dwumetrowego uskoku, przy którym już w XIII wieku wzniesiono młyn wodny. Potwierdza to m.in. fakt, że miejscu styku obu ośrodków miejskich zmienił się regularny szachownicowy układ lubeckiego miasta, ponieważ dostosował się do wcześniej istniejących warunków terenowych pierwotnego ośrodka miejskiego. Tam w odległości prawie 4 km od morza była naturalna granica żeglugi morskiej i tam było najdogodniejsze miejsce do utworzenia ośrodka miejskiego.
Darłowo tuż po drugiej lokacji
Zasadźcy otrzymali 160 wielkich łanów ziemi uprawnej i nieuprawnej wraz z prawem dokupienia dalszych 50 łanów pod założenie nowego miasta. Dzięki dokumentowi II lokacji miasto uzyskało dość dużą autonomię od władzy księcia. W ślad za wytyczeniem rynku i ulic przystąpiono do kopania fos i budowy wałów obronnych. Z ziemi wydobytej z fos i drewna z pobliskich lasów zbudowano drewniano - ziemne wały obronne i dwie początkowo drewniane bramy miejskie Wieprzańską i Wysoką. Był to pierwszy system obronny miasta wzniesiony do roku 1320. Następnie przystąpiono do stopniowej budowy murowanych bram, murów obronnych i baszt. Trwało to około 50 lat. Każdej grupie (cechowi) rzemieślników przypisano do sfinansowania budowy i obrony poszczególne baszty i odcinki murów miejskich.
Średniowieczny układ urbanistyczny Darłowa odznacza się prostymi zasadami i funkcjonalnością. Centrum miasta stanowił prostokątny Rynek, z którego boków wybiegały cztery ulice. Ogółem wytyczono pięć ulic wzdłużnych i cztery poprzeczne, które podzieliły miasto na kwartały. Następnie kwartały podzielono na jednakowe działki budowlane przeznaczone pod zabudowę mieszkalną. cdn.
L. Walkiewicz
